Arka Kapak 6

Arka kapak / Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Karikatür 6

Gün Devinimi

Karalarına bürünmüş bulutlar

Sebepsiz, sessiz, hıçkırıksız ağlıyor

Hüzün damlıyor bir bir…

Yalnızlığına küskün suratlar ıslanıyor…

Kulaklarımda acı keman senfonisi,

Aylaklığımın do-re-mi’si

Yankılanıyor…

Kuytu bir köşede kendime saklanıyorum

(Orada yankıların yankısı ve yangını

Kendi sağırlığımla, suskunluğumla kalıyorum…)

İndirime girmiş burada demokrasi

Bak! Evlerine koşuyor boynu kravatlılar

Sümen altı ediliyor imzalanmamış acılar

Tozlu raflarda kalıyor kanlı dosyalar

Tatile çıkıyor kağıt israfı bürokrasi!

Yıkıyor yüreğim barikatlarını

Doluyor cemseler, bir tabur ayaklanıyor

Gün devrolurken akşamın pusuna

Geceye piyango vuruyor

Gizliyor gözlerim buğularını

Perde kapanıyor, suflör susuyor

Hazır oldayım sonbahar’a…

(Yağmur diniyor,

Senfoni bitiyor,

Gün devriliyor,

Derken devrimler yeniliyor…)

Ve çooook sonra;

Sararmış tenimden fışkıracakmış gibi duran damarlarımda:

Aşk çağlayanları,

Yanı sıra kirli nikotin akıntıları…

İsmail ASLAN

Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Kitap-lık 6

            Çavdar Tarlasında Çocuklar

            Amerikalı yazar J.D Salinger tarafından “The Catcher in the Rye” özgün adıyla yazılmış olan roman Coşkun YERLİ tarafından Türkçe’ye çevrilerek 1997 yılında YKY’dan “Çavdar Tarlasında Çocuklar” adıyla çıkmış.

             1950’li yıllarda Amerika’da gençlerin kült romanı haline gelen kitap, çoğu edebiyat çevreleri tarafından “modern zamanların başyapıtı” olarak değerlendirilmiş, yazarın kitapta kullandığı dilin argo ve sakıncalı olması gerekçesiyle muhafazakâr çevrelerce okunması yasaklanmış, buna rağmen Amerika tarihinde en çok okunan kitaplar listesinin ilk sıralarında yer almıştır. Hatta bir rivayete göre de İncil’den sonra en çok okunan kitap unvanını elinde bulundurmaktadır.

            Roman Holden adındaki anti-kahramanın üç gününü anlatıyor. Daha önce okuduğu üç okuldan kovulan, dördüncüsünden de kovulmak üzereyken kendi rızasıyla okulu terk eden, ailesinden korktuğu için de Noel Tatili’nden önce eve dönemeyen Holden’ın New York’ta geçirdiği koskoca üç gün.

            Yazar modern zaman gençlerinin pek çoğunun maruz kaldığı eğitim karmaşası, dini çelişkiler, şiddet, bağımlılık, isyan ve cinsellik gibi kavramları Holden karakterinin kendi ağzından anlatıyor. Bütün bu modern zaman dayatmaları altında da Holden:

“Sorun da buydu işte. Asla güzel ve huzurlu bir yer bulamıyordunuz. Çünkü böyle bir yer yoktu. Var sanıyordunuz ama siz oraya varır varmaz sizin bakmadığınız bir sırada biri gizlice gelip burnunuzun dibinde “Seni …”diye yazıveriyordu. Sanırım öldüğüm zaman bile beni bir mezara tıktıklarında başıma diktikleri taşın üstündeki “Holden Caulfield” ile doğduğum ve öldüğüm tarihlerin hemen altında “Seni …”yazılmış olacaktır. Biliyorum bunu gerçekten.” demekten alamıyor kendini.

            Yetişkinlerin bu çelişki ve karmaşa dolu dünyasında yaşamaktan sıkılan Holden’ın, çocukları yetişkinlerin pis, tehlikeli ve yaşanmaz dünyalarına düşmekten korumak için bir de hayali vardır:“Her neyse, hep, büyük bir çavdar tarlasında oyun oynayan çocuklar getiriyorum gözümün önüne. Binlerce çocuk, başka kimse yok ortalıkta-yetişkin hiç kimse yani-benden başka. Ve çılgın bir uçurumun kenarında durmuşum. Ne yapıyorum? Uçuruma yaklaşan herkesi yakalıyorum. Bütün gün yalnızca bu işi yapıyorum. Ben çavdar tarlasında çocukları yakalayan biri olmak isterdim. Çılgın bir şey bu biliyorum ama ben yalnızca böyle biri olmak isterdim.Biliyorum bu çılgın bir şey.”

            Keşke bizim de Holden gibi bir hayalimiz olsa…


           Taner UÇAN
           Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Seveceksen

Geceler bu şehri uyandırdı 
Yanlı bir düşle, karanlığa attım beynimi 
Tökezledi telaşım 
Şimdi gençliğime çağırıyorum seni 
Bozunan gerçeği unutmaya gücüm yok 
Kaç zaman hırpaladım yalnızlığı içimde 
Saatlerin akrebi zehirledi tenimi… 
Ölümün bir yüzü eksik kaldı 

Ölüyorum şimdi… 
Olabildiğim kadar ölüyorum… 
Tüm devasız dertleri öylece bıraktım içime 
Sancıyor hayallerim 
Bittik bir cümlenin en ucunda kaldı dilim 
Söz gelimi cümlelerle anlattım çaresizliği 
Gözlerimin boynu büküklüğünde bakındım aşka 
Dilim her defasında sustu… 

Karanlığı doldurdum göz çukurlarıma 
Yüreğimin dört odasında sakladım aşkını 
Ölüm yavrusu bakışlarında kuluçkalandı ümidim 
Yeni yetme bir kur sinsice düşlerimi arakladı 
Kendimi sana çaldım… 
……………….Sende çalındım 

Duruşuna serildim… Ki 
Aşk söken cümlelerim karanlığa erdi 
“Kavga gürültü” savaşlarımı bilmezsin sen 
Yangın yeri çığlıklarla dolu aşk dehlizim 
Yarımım 
Yarılandı ömür mihengi 
Bir erguvan yaprağı filizli göğsümde 
Yorgun bir yağmur damlası bekler tenim 

Çenebaz şiirler beni sana anlatamaz 
Çürük bir düşünceyle silinirim yüreğinden 
Tazelenen ömrüne bakınma yetim yok 
Bir çığırtkan savsaklar sözcükleri, şair diliyle 
Kandırır duygunun en hassını 
Koparır çömelen gömme huyları 
Buz gibi yüzde, yüzlerce duyguyu eritir içinde 
Bir şiir dilimiyle değil 
…………. Kaderinle… 
…………….Fikrinle… 
……………..Yüreğinle sev seveceksen…


Orhan ATEŞ
Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Mabet Söylevleri

Sevgilim

kırılmış aynalara

yansıyan suretim

kadim masallardan

artakalan bedenim

dünyayı tutuşturan

kızgın yalımım

cüzamlı tenim…

bendim

ömrünü destanlaştıran

yokluğundan engin coğrafyalar yaratan

yitirilen zamanları

gözlerine yoran

bendim…

Bendim

dilindeki türkülerin yangınını söndüren

Sevgilim

hala kabuk tutmamış

bir yarasın damarlarımda

ve henüz tutuşmadı

ayrılık cehennemin

diz dövmeyeceğim yokluğuna

zalim bir sahra güneşi

şimdi yüreğim

olmadı bilsinler beni

ve olmadı bil

hüzünlü kalemimi…

Sevgilim

uykularımın gülistanı

içinde uykuya daldığım cennetim

adını ateşe adadığım

kutsal kitabım

kasıklarında secdeye vardığım

tekil tanrıçam

kilit vurdum

tüm mabetlerime

yitirdim ezberimdeki duaları

ölüler krallığına indi sevdamız

ve ölülerin

krallığından geliyorum ben

kurban kanına susamışların kentinden

ört perdelerini gözlerinin

kendi bencilliğine

kutlu sözler üreten

ve sesinin yankısına

ağıtlar yakan

bir kahin bil beni…

Sevgilim

deryalara karışan bedenim

talan yurdum

göçebe divanım

sen miydin

bir deniz ikliminde yitirdiğim

yoksa özgürlüğüne koşan

genç süvarilerim miydi

belki de

zikreder gibi aradığım hiçliğimdi

ama ne fark eder

gittin işte

gittiler…

Hangi atlasın  kıyısındasınız şimdi

ve hangi destanın

derin ezgisinde

tükettim bütün ayinlerimi

 hala yoksun(uz)…

Mamed ÖZDİL

        Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Saddam’ın Askerleri ve Dewréşé Ewdi

Hiçbir ırk asil ve bir diğerinden üstün değildir. İnsanlık tek millettir ve tüm insanlar eşittir. İnsan topluluklarının ezelden beri kendilerine ait dilleri ve renkleri vardır. Çok seslilik bu dillerin, çok renklilik bu renklerin muhafazasıyla mümkündür.  Ancak bu ses ve renkleri taşımakla ulusal bir eser evrensel nitelik kazanabilir. Aytmatov’un yaptıkları gibi…

Gani Rüzgar Şavata’nın yine Kürt meselesini ele aldığı son filmi Saddam’ın Askerleri, 2009 baharında vizyona girmişti. Saddam dönemi Irak’ında bir Kürt köyüne yapılan baskınla başlayan film, suçsuz köylülere hapishanede yapılan insanlık dışı muamelelerle, tutukluların kurşuna dizilmesi ve köyde kalan insanların devlete karşı örgütlenmesiyle devam etmekte. Yani anlatılanlar pek çoğumuzun yaşadığı yahut birinci ağızlardan duyduğu, Kürt coğrafyasının aşina olduğu olaylar. Bilhassa cezaevi görüntüleri, bir dönemin Diyarbakır Cezaevi’ni yaşayanların anlattığı kadarıyla –bunlardan biri de Sayın Ahmet Türk’tür- bire bir resmetmekte.

Başarılı diyebileceğimiz cezaevi sahneleri çalışmanın büyük bölümünü kaplayacak şekilde film boyunca ağır ağır akmaktaerlemesine sebep vermekte________________________________________________________________________________________________. Cezaevindeki feci görüntüleri yansıtmak adına baskına uğrayan köye pek de yer verilmeyip bir başlarına kalan kadın, yaşlı ve çocuklar ikinci planda bırakılmış. Xalo Nezir’in söylediği Hekimo parçası –Şıwan Perwer’i hatırlıyoruz burada- filmin trajik boyutuna mükemmel bir katkı sağlayarak kirpikleri sisleyip gözleri yağmurlandırmaya yetmiş_____________________________________________________________________________________________. Fakat ağıtlara özgü o doğaçlama yansıtılamamış kameraya. Zira köylün belli başlı kişilerinden biri olan Awdo (Gani Şavata)’nun işkence sonrası perişan bir halde koğuşa getirilmesi üzerine yakılması gereken ağıt, köylülerin dengbéje söylemesi için ısrarda bulunmasıyla ancak icra ediliyor. Bu başlangıç kısmı ilkokulda sınıfın en güzel türkü çığıran öğrencisinin nazlanmasına karşı sınıf arkadaşlarının ısrar etmesi gibi doğal olmayan bir kesit olmuş. Bunların yanı sıra filmin en onarılmayacak tarafı oyuncu tercihleris diyebiliriz. Belli başlı karakterden ikisini Tuğba Özay ve Yalçın Dümer’e teslim etmiş Şavata. Oyuncuların performanslarının kötü olduğundan filan değil bu hata, bir dağ köyünde porselen görüntüsü veren dişlere sahip bir genç kız ve onun Yeşilçam jönlerini aratmayan beyaz tenli nişanlısı! Kavruk tenler diyarında görülmesi neredeyse imkânsız bir durum.  Bunun haricinde birkaç ayrıntıyı saymazsak iyi bir çalışma olmuş Saddam’ın Askerleri.

Tabi ki “Bir Rüyam Var”…

1960-Malatya doğumlu olan Şavata’nın birçok uzun metrajlı film ve televizyon dizisinde imzası var. Fakat sinema kariyeri için en çok tutulan iki filminden bahsetmemiz yerinde ve yeterli olacak: 1999’da yaptığı Sınır ile 2001’de sinema dünyasına kazandırdığı Doz. Bu eserler hem Şavata hem de Türkiye sineması için birer başyapıt olarak kabul edilebilir. Kürtçe konuşmanın bu günkü kadar doğal karşılanmadığı bir zamanda Sınır’ın Kürtçe diyaloglarını duyan Kürt halkı kendilerinden birileri televizyonda konuşuyor diye nasıl da mutlu olurdu! Üstelik film, tv kanallarında verilmediğinden yalnızca cd çalarda izlenebilirdi. Ama bile bu, boynu bükük insanımız için mutlu olmaya yeterdi. Derken Şavata, aşiret-kan davası dizileri modasından çok evvel Doz’u armağan etti bizlere. Bu filmiyle bitmeyen koruculuk sorununa, halk arasındaki bölünmeye parmak bastı. Filmde aksama yoktu, kendisinin canlandırdığı karakter –Sınır’da da böyleydi- tozu dumana katmıştı ‘ama olsun’du. Doz’dan sonra yaptığı Dumanlı Yol dizisi Doğu’daki Alevi-Sünni ilişkilerini gayet güzel bir şekilde göstermekteyken başarılı performansı düştü yönetmenin.

Şavata ile beraber Vizontele’lerdeki toplumsal duyarlığıyla beraber sinemasal başarısını da kaybetmeye başlayan Yılmaz Erdoğan’ın  –Evet, yanlış değil bu! Çok Güzel Hareketler’de ne tür bir sosyal mesele bulabiliyoruz şu an! Şöhretin kaymağını yemek için yaptığı Neşeli Hayat’ı izleyip de kusmayan kaç kişi var!- eski duyarlı haline dönmesi lazım. Zira bir aydınlanma çağı başlıyor ve Leonardo da Vinci’lere, Mikelangeloo’lara, Descartes’lara gereksinim duyulmakta. Var güçleriyle çalışmakta olan Kazım Öz, Bahoz ve Son Mevsim’in; -kimse küfretmesin, o da kardeşimizdir yahut biz bir bütünüz- Mahsun da Güneşi Gördüm ve New York’ta Beş Minare’nin ardından dinlemeye çekilmeden evvel Dewréşé Awdi’nin sinemaya aktarılması ne güzel olur. Böyle bir çalışmada İranlı yönetmenimiz Ghobadi’den yardım almak da kötü olmayacaktır. Keşke Yılmaz Güney de hayatta olsaydı!

Şavata’nın, Saddam’ın Askerleri’nde bahsettiği faciaların tekrar yaşanmaması için geçmişimizi bireysel değil, ulusal olarak baştan sona okumamız gerekecek. Irkçılık denen şeyin bitmesi gerektiğine inanarak yapmalıyız bunu. Zira ne çekiyorsak başkalarının bu sakat doğmuş dünya görüşüyle bizi ötekileştirmesinden çekiyoruz. “Okumak” ifadesi yanlış bir şeyleri düzeltme hususunda çok kuru, çok gıcık, çok klişe kalıyor, biliyorum. Üstelik kırk yıldır söyleniyor, bi’ kaka olduğu da yok. Ama sahiden, başka çare de yok. Diyelim ki yukarıda da ismini zikrettiğimiz Ahmet Türk okumasaydı, Kanco aşiretinin başında bir feodal olarak kalacaktı. Sadece bir feodal! Peki, ya şimdiki Ahmet Türk?  Şayet okumazsak, daha çekeceğimiz pek çok acı var demektir. Acılarımızı dindirecek ‘édi bese’yi de okuya okuya söyleyeceğiz. Gandhi’nin silahı mı vardı sanki?!

İşte, tüm bunların üstüne bir veya birkaç Firdevsî’nin çıkıp bizim Şehnamemiz olan Devréş-é Avdi’yi –yazmak değil, dijital çağda sinema daha münasip düşmekte- beyaz beyaz perdelemesini bekleyeceğiz. Kültürümüzün dirilişine başlangıç olabilecek bu olayı beklemekle kalmayıp yukarıda adı geçenlere ve benim unuttuklarıma bu işi yapmaları için çağrıda bulunacağız. Umarım bu proje en güzel şekilde gerçekleşir. Ölüm döşeğinde bir hasta olsam, sırf bu filmi izlemeden ölmemek için direnirdim. Tek dileğim, acıları dinmiş ve yaraları sarılmış mutlu bir dünya.


Abdullah KOÇAL
Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Soyut

Yeni değil mevsim… Ama bir kez daha kış… Ne önemi var ki seni nerde aradığımın?
Şimdi rüzgâra gömülen bir keman sesi parçalanmışlığım…

Evimin bir köşesinde sessiz duran çiçek gibi sadece güneşi bekliyorum. Aldırmıyorum mevsime, soğuğa, dağların tepesine ara ara düşen kar taneciklerine…
Son zamanlarda kitap kahramanlarından dinliyorum aşkı… Her defasında aynı şaşkınlıkla yabancılıyorum içinde sen olmayan bu şehri… 
Belli etmiyorum kimseye rengimi… Daha doğrusu Kimse bilmemeli belki de kalbimin ötelerinde buz kestiğimi… Kimse bilmemeli, benden mutluluk isteyen herkesten gizlendiğimi.


Yorumsuzsam görmediğimi sanma yine de… Her şeyin farkındayım. Her gün pek çok sözcüğe, pek çok karmaşıklığa çarpıyorum. İnsansı hırsların arasında, şekilsiz fikir alanlarından hızlıca geçip gidiyorum.
 İnsan yüreğini ancak bir insan yüreğinin kırabileceğini,  uzaklaştıkça daha iyi anlıyorum…

Dışına çıkıyorum yaşamımın çoğu zaman.
Uzaklığın takıldıkça aklıma, Çekiminden kopuyorum dünyanın… Ve ne ilginç ki seni beklemekten korkmuyorum… Gözbebeklerimde sakladığım,  bir aşksın çünkü biliyorum…

Biliyorum ki, kalbim hala aynı yaşta. Şeffaf bir sevgiyle sarılı, hala çocuk, hala güven dolu kalbim…
Yorumsuzsam öğrenmedim sanma… Ben de öğrendim bazen adımsız yürümeyi, geride kalan olduğunda kendini kendi içinde eritmeyi…
Yorumsuzsam, Sendin kaybolmayı seçen…

 Ne önemi var ki seni nerde aradığımın? Bitti çoktan hayatımda yer kaplayan varlığın… Sadece soyut bir hikâyede izafi teorisisin zamansızlığımın…

Elif GÖZEL

Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Masum Gözyaşı

Yüzyıllardır katmerleşen bu sancı…

Ve insanoğlu yine sancılandı.

Hangi aşk tutsak etti bizi bu sancıya

Ve hangi sevmeler sıradan alışkanlıklar,

Kazandırdı bu sefil bedene.

Mekan tutmuş insanlarla dolu bu yürek

Kim bilir hangi kaçmalarla

Hangi firarlarla yüzleşecek.

Sonu gelmez bir ironinin sancılı

Gülüşlerinde saklıydı hayatın gizemi

Ve bir şehir yine tüketmekteydi

Masumiyetin o masum çırpınışlarını.

Arkasında ve yüreğinde inlemelerle

Saklı olan bu yürek!

Gözbebeklerimde beslediğim,

Büyüttüğüm son damlayı…

Usulca, ürkekçe ve bütün sevmelerimden

Mustarip bırakıyordum,

Yalnız bir Diyarbekir akşamına.

Oysa yüreğimin dillenişinde

Ve beni ben yapan o son damladan

Ayrılıyorum ahlaksızca, sinsice…

Murat UÇAN

Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Seni Benliğimden Siliyorum

Seninle yaşamadığım hiçbir sokak

Hiçbir cadde kalmadı bu şehirde

Unuttuğum ne varsa adında hatırladım

Neyi sevdiysem biraz yüzündü

İki yarım bekleyişlerimde

Sen hep içime akıyordun

Ben sen oluyordum çoğu zaman,

Biraz mavi

Biraz yangın

Hiç kimse senin kadar aşk değildi

Susamaktan yoruldum çölünde

Masumiyetin terk ettiği sokaklardan,

Verdiğin acıdan, ızdıraptan

Kaç kere kanadım da

Vazgeçmedim yüzünden.

Vazgeçmedim ki, aşkına dokunsun diye ellerim.

Tenha denizlerde boğuldum sen yokken

Sen yokken aklımdan hep ölüm geçti

Vurulsun karanlıklara diyorum ellerim

Senden uzak kalan gözlerim vurulsun istiyorum

Unutulmuş bir ışığın gölgesi gibi

Gerilsin çarmıha İsa kadar

Bir şey olmayan ben

Her şey olan sen için.

Zamanımın başlangıcı olan güzel iklimin için

Hasretine gözyaşı döktüğüm görüntün için

Belki yanımdan güzelliğin geçer, kim bilir

Ah yoksunluğum

Çetin bir savaşta yitirdiğim cesaretim

Bana sevdiğimi ver, yaşamaya devam edeyim

Biliyorum içimde kalmadı senden başka hiç kimse

Hiç kimse hatırlamıyor o ateşten gidişini

Terk edişinden kalan kederi damıtıyorum şimdi

Diktiğim kaleleri yıkıyorum

Bir bir

Uzağına düşüyorum hayallerimin

Zaman karanlık

Ben ise bir o kadar azım şimdi

Yazdıkça aşkı kendimi sınıyorum

Aklımda adın

Ne çok sevmişim seni

Hatıraların en çok acıydı, ne çok acıdı

Ellerine çersizliğimi ve kimsesizliğimi bırakarak

Benimden siliyorum seni.

Şimdi ikimize yetecek kadar yalnızlık var saklımda

Ne sen geldin

Ne mevsim bahar oldu.

Hatıralarımın içinden geçiyorum geç kalmışçasına

Biraz bedevi göründüysem ondandır.

Azaldı hayat gitgide yokluğunda

Bense tamamlamak için kendimi

Hep yolunu bekledim

Kaç kez öldüm aşktan bilemezsin

Günler, haftalar, aylar, yıllar gezinirken üstümde

Ben gözyaşlarımda yokluğuna ufuklar yeniledim.

Sana dair,

Sana dair ruhumu yedi kez bağışladım.

Kadifeden

İpekten

Gülden olan sevgili

Merhamet et

Benim kederim ikimizin arasında yatan yokluktur.

Tutunsam diyorum adına

Daha aşk bitmeden

Bu şiir bitmeden

Suyun derinliklerinde kaybolup, usul usul ölmeden

Tutunsam diyorum adına

Aşkımın ve yalnızlığımın hatırına

Sonra yeniden çoğalır belki anlamlar

Her şey sana dönüşür

Her şey yüzünleşir, kim bilir.

Ne gariptir ki,

Yolunu izleyerek şafağa vardığımda sensin

Gecenin karanlığında kaybolduğumda sen

Gittin ya

Seninle yalnızlık arasında kalan ben

Yaşayan değilim artık

Mevsimler hala bıraktığın yerde, en çok kış

Değişmiyor vakit.

Ne ilginç değil mi?

Kalbini alanda sensin

Kalbimi alanda sen

Hem gönlünü ver dedin bana

Hem de varlığını aldın benden

Neden az geldim sana. Neden?

Hatırlıyor musun?

‘’ unutkanlık bir biçim özgürlüktür’’ demiştin bana.

Öyleyse unut ta özgür kal

Ben,

Bekleyişten ibaret olan ben

Aşkın köleliği adına

Aklımı senin varlığına kilitliyorum

Ya gel, al bu kederin içinden sevindir beni

Ya da bırak kaybolayım sonsuzluğunda

Ya ellerini ver gözlerim görüntünle buluşsun

Ya da git,

Her şeyinle git

Sesim sevgilinin sesine ulaşamayan dilsiz bir kayıp olsun.

Ve ben

Sensiz az kalan ben

Eski günlerin hatırına ağlamak gelmişken içimden

Seni kalbimden

Seni ruhumdan

Seni bedenimden

Ve seni benimden

Siliyorum…

Orhan DEMİRTAŞ

Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Şairler ve Şiir Yazanlar

Kendi gök iklimimizde her şeyin güllük gülistanlık olduğunu düşünür dururuz. Ama bazen çuvaldızı başkalarına iğneyi de kendimize batırmamız gereken anlar vardır ya, işte bu yazı küçük bir iğnedir. Bu nedenle, bu yazı, kendi iklimimizde yeşerenlere tarafımca getirilmiş bir eleştiridir!

Bilemiyorum farkında mıyız acaba? Diyeceğim şu ki: düz yazıya ve şiire olan kavrama algımızda ciddi bir ivme var. Daha otoriter, daha anlaşılır, daha sağlam dayanaklara sırtını vermiş yazılar okuyoruz. Belli bir seviyenin önceden atılan temelleri üzerine bir bina inşa etmeye çalışıyoruz. Aslında bunun farkında olmak için kimi zaman hatırlatmaları da şöyle bir anımsamakta fayda var. Bir ölçüde daha da ileriye adım atmak için güçlü destekler alabiliriz bu hatırlatmalardan. Özellikle şiir yazanlara minik uyarılar, bunun yanında aynı ciddiyette düz yazıya da rehberlik edecek hususlar da gizli satır aralarında.

Özdemir İnce “Şiir ve Gerçeklik” adlı “eleştirel denemeler” yapıtında şair olmakla ilgili iki soru sorarak kitaba giriş yapar: “Şairi şiir yazmaya çağıran ‘şey’ nedir, kimdir?” ve “Şairler analarından ‘şair’ mi doğarlar?” Ya da ömrünce şiir okumamış, “doğal dilin şiire dönüşümünü bir okur ya da dinleyici olarak yaşamamış bir insanın şiir yazması mümkün müdür?” diye soruyu çevirerek de soruyor İnce. Her şeyden önce su götürmez bir haklılığa sahip bir soru bu. İnsanı en can alıcı noktasından vuran, nefessiz bırakan, afallatan bir soru…

Lise çağına henüz gelmiş her genç erkeğin ya da kızın ergenlik duygularının yol verdiği bir boşalmadan söz etmek yersiz olmaz. Kaldı ki bu duygu boşalması en çok da kâğıt kalemde kendini ele verir. İyi bir okur olan öğrenci ya da bu çağdaki çoğu genç kariyer yapmış iyi şairleri ya da yazarları okumaya çalışır, oları taklit ederler. Hele de taklit ettikleri şair ve yazarlar yaşadığı döneme damgasını vurmuşlarsa bu farkındalık onlar için bulunmaz bir servettir. Zamanla kendilerindeki özgüven uyanışa geçtiği takdirde küçük kıpırdanmalar baş gösterir ve ellerine kâğıt kalemi alıp karalamaya başlarlar. Bu uğraşları kendilerini yenileme olanağı verir onlara; yetinmezler savruk cümlelerle, anlamsız söz dizimlerini kesip atarlar her defasında; şair olmaksa şayet gayeleri, damıtırlar en iyisinden kalemlerini kâğıtlar üzerine…

Bir de bu çabaya girmeden şiir yazanlar vardır. Şiirin namuslu geçmişine darbe indirir gibi, salıverilir ağızdan dökülen gelişi güzel sözcükler; dans etmeye başlarlar kâğıt üzerinde, uydurulup birbirine, “şiir oluverirler”; yazarı da “şair oluverir hemencecik…” Şiir “estetik, anlamsal, tarihsel, sessel, organik, toplumsal bir örgütlenmedir” der Özdemir İnce.

Şiir bir insanın söyleyebileceği çoğu şeyini başkalarının en can alıcı noktasından vurma işlemidir. Bu başkası ya bir sevgilidir, ya bir dost, ya memleket, ya anne-baba, ya da karşıt fikirli her türlü olay ve olgu… Şiiri şiir yapan da bu kuvvetidir. Bu kuvvet şiirin cini olan ilhamıdır.

“Kitap-lık” aylık edebiyat dergisinin Şubat 2005 sayısında ilham perisi hakkında şunlar yazılı: “şiirin cini ilhamdır. Yaratıcılığı harekete geçirdiği düşünülen ilham ve perisindeki “peri”, cinlerin pek güzel ve alımlı olarak tasarlanan dişisidir. Türkçede, “içe doğma” sözcükleriyle karşılanan ilham; edebiyatta, yazar ya da şairin eserini oluştururken etkisi altında kaldığı şey veya onu eser vermeye iten coşku olarak tanımlanır. Bu tanımda; eserin, özelde şiirin teknik bir iş, zanaatkârlık olduğu kabulü de vardır. Dolayısıyla ne müteşairin savunma gerecine dönüşen ilham, sihirli bir değnek; ne de ilham perisi, eğlenecek birilerini arayan hovarda bir güzeldir. Nasıl ki bir insan hiçbir deneyime, bilgi ve birikime sahip değilken kuyumculuğa başlayamazsa, herhangi bir birine de durup dururken ilham da ilham perisi de gelmez. İlham; bilene, çalışana yaptığı iş üzerinde düşünene, varlıkla bir derdi olana gelir. Din ve sanat tarihlerine bakıldığında bunun hep de böyle olduğu görülür.”

Mehmet Can Doğan, Kitap-lık dergisindeki ‘Şiir Cini’ adlı bu yazısında “ne müteşairin savunma gerecine dönüşen ilham, sihirli bir değnek, ne de ilham perisi eğlenecek birilerini arayan hovarda bir güzeldir” ifadeleriyle söylenecek her şeyi bir güzel özetlemiştir.

Yine Özdemir İnce’ye dönersek, İnce bir şiiri “bütün zorunlu nitelikleri bağlamında” dört düzleme oturtup inceleme yapmak gerektiğinde oldukça haklıdır. Bunlar özetle:

1- Şiirin içinde yer aldığı kitap: Şiirin kitabın bütünselliğine yaptığı katkı nedir, ne orandadır? Homojen midir?

2- Ozanın yapıtlarının tümü. Yapıtın tümünün yeri bilinçli mi, yoksa rastlantısal mı? Bütün yaptığı katkı ne?

3- Ulusal şiir düzlemi: Ulusal nitelikteki yeri ne? Öteki şairlerle ve onların yapıtlarıyla ilişkisi nedir? Onlar karşısında sahip olduğu estetik değerlerin nitelikleri? …

4- Evrensel şiir düzlemi: “Yukarıdaki soruları evrensel şiir düzlemine de taşımak zorundayız” diyor Özdemir İnce. Çünkü dünya şairleriyle karşılaştırma yapılmalıdır ki şiirin değeri ortaya çıkabilsin.

Özdemir İnce bu sıralamadan sonra, ele alınan şiirin şu yedi soruya da olumlu yanıt vermesi gerektiğini Donald A. Stauffer alıntısıyla şöyle sıralamakta:

1- Gerçek midir?

2- Yoğun mudur?

3- Anlam yüklü müdür?

4- Somut mudur?

5- Karmaşık mıdır?

6- Ritimli midir?

7- Biçimsel midir? (Biçimsellik ile biçimciliği birbirine karıştırmamak gerekir.)

Gerçek şiir emekçileriyle şiir yazanları nasıl ayırt etmek gerekir? Öncelikle karşınızda iyi bir okur kitlesi varsa ve bu okur kitlesi sizin dışınızdaki eserlerini de okuyorsa mutlaka yukarıdaki değerlendirme ölçütlerinden biriyle kıyaslayacaktır yazdıklarınızı. O zaman dönüp kendi kendine (tabii bir algı bütünlüğü oluşursa okurda) “ne diyor bu yahu” dediği an şairle şiir yazanı birbirinden ayırmıştır demektir.

Zaman zaman şiir yazdığıyla övünen çokça insanla karşılaşırız. Kimileri bunu övünç kaynağı olarak dile getirirken kimi de -belki de bir ölçüde birikim eksikliğini anımsayarak- ‘sadece hobi olarak’ şiir yazdığını söyler. Arka planda boş bir zihin algısına sahip olup şairlik iddiasında bulunanlar eminim ki ne Pablo Neruda’dan, ne Platon’dan, ne Victor Hugo’dan, ne Aragon’dan, ne Nazım’dan ne de diğerlerinden haberdardırlar.

İsmet TUNÇ

Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Kar Yağacakmış Birazdan

kar yağacakmış birazdan

ekrandaki adamın yalancısıyım

bu saatte bulutlanmasın gözleriniz diyor

"geçmek bilmez" saniyelere

"bitmez değildir" diyor

bu aman vermez yağmurlar

hem bu sis de geçkinmiş

mahal yokmuş "darlanmaya"

işaret ediyor

bilmem hangi kıtadan gelen

yurdun bilmem neresinden girecek

ve nereleri etkisi altına alacak çiçekli baharları...

bakıyorum "uğrayamıyormuş" bizim iklime

anlayacağınız bize bahar yok yine..

Yıldırım GAZİOĞULLARI

Sınrı Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

çavên min

ax her du çavên min

ku dema ez

li xwe hûr dibim

û di nava xwe de dibim parî parî

ku dema ez

girîftarê rêwingiyekê pînhan dibim

û xefane dikim zarezarî

tu çiqa dibî du şibakên rind

du kilamên melûliyê

du stêrkên dûr û bilind

du peyvên bêdev

du peyvên lalî

û

kerrahiyê

Hacı YILMAZ

rezber2010wan

Demokrasi İnşasında Rolümüz

“Biz bu inşanın neresindeyiz?” sorusunu sorabilene yazıyorum. Evet yeni oluşumların, globalizmin çizdiği projeleri hayata geçirme senaryosunun neresinde yer almalıyız ya da yer almalı mıyız diye sorabilene merhaba!

Avrupa’nın, küresel sermayelerin ve kapitalist siyonistlerin kendilerine biçtiği kıyafetlere sığdıramadıkları kendi bedenine göre yeni giysiler diktirirken o dar kılıflara ise medeniyetler beşiği Ortadoğu’nun ganimetlerini paylaşabilmek için bu coğrafyadaki insanları sıkıştırmaya çalıştıkları bu dönemde bizler hangi misyonu üstlenebiliriz? Bizden bir şey çıkmaz ya da ben ne yapabilirim diyenlerden olmayanlar, bizlere çok sorumluluk düşüyor. En basiti kendimiz ile barışık olmayı seçebiliriz. Kendisiyle barışık olan, kendisiyle çelişmeyen, devletleri oluşturan, hükümetleri oluşturan ve yeri geldiğinde deviren bu kadar etkin olabilen bireyler, istediğimizde örgütlülükle birer atom olabildiğimiz malumdur.

Gelindiğimiz 21. yy’da hâla kendi meşruluğumuz kaybolmasın diye dayattığımız tek tip bir zihniyetten çıkmanın zamanı gelmiştir. Ayrıştırıcı değil birleştiriciliği, otoriter değil daha uygar ve demokratik bir yaşam modelini biz dünyaya dayatabiliriz. Bazen başörtüsünden dolayı üniversiteye giremeyen bir öğrenci sisteme feryat ederken, öte yandan anadilde eğitim görmek istediğini söyleyene karşı –“devlet nerede?” diye haykırıp kendisi ile çelişen ve ülkenin geleceğini emanet edeceğimiz üniversite öğrencileri olmamalıyız. Çünkü bu çelişki bireysel ihtiyaçları karşısında duran her türlü engele isyanı fakat toplumsal başka bir talep söz konusu olduğunda ise asileşmemeyi getirecektir.

Demokrasi anlayışının burjuvazi kesimlerin veya kapitalist kesimlerin ya da iktidarları ile ülkeye yön vermek isteyen anlayışların demokrasi anlayışından ziyade global demokrasinin isteği doğrultusunda din, vicdan ve hürriyet özgürlüğünün olmadığını hisseden tek bir azınlık kalmayacak demokrasi inşasında yer almak cesaret ve uygarlığın bir testidir. Bu testi geçecek toplum oranımız yüzde kaça tekabül ediyorsa bizim de Ortadoğu’nun yeni oluşumunda o kadar etkimiz olacaktır.

Yeni bir inşaya da gerek yok aslında. Kirli zihniyetlilere olan desteklerimizi ortadan kaldıracak şartları oluşturabilirsek zaten doğa yaratandan bize paylaşmak ve paylaştırmak için sonsuz güzellikler ve zarafetler ile doludur. Ama bilindiği üzere yine zihniyet biçimi yaşama yön veriyor. Örneğin atomları bilimsel buluşlarda kullanabileceğimiz toplumsal üretim alanında uygulayabileceğimiz formülasyonlar var iken bunları insan soylarının sonunu getirecek kimyasal silah üretiminde kullanıldığı, bitkileri ve diğer canlıları kendi ekonomik çıkarları uğruna yok ederek projelere aktaran zihniyetlere karşı hesap sorabilecek bireyler olmalıyız. Kralı kral yapan halkın kral özlemidir. Bizlerin kral ihtiyacı yok aslında, sözcü yeter bize. Toplumun taleplerini yerine getirebilen, yereldeki halkın, toplumların temel hak ve özgürlüklerini ve kaçınılmaz meşru hakları olan özgür bir yaşam vadeden yeni bir toplum öncüleri (sözcüleri) yaratma dileği ile başta kendini sorgulayan, sonra da sorumlu seçtiklerinden hesap sorabilen bir toplum olma hayallerimi sonsuz yaşatacağım.

Varlıklarını bir başkasının varlığına armağan etmek zorunda kalmayan, yeri geldiğinde karşılıklı birbirine armağan eden, mutlu olmak için Türk olmak zorunda olmayan, ait olduğu kimlikle ama yeri geldiğinde Türk ile birlikte mutlu olan, önceleri kuyruğundan sonrasında ise  uyruğundan bahsedilen değil. Bu ülkenin asil unsurlarından olan bu kadim toplumun varlığını benimseyen, kendisi ile empati kurabilen bir toplum yaratma azmi ile çırpınmak istersek sanırım bu projenin tam ortasındayız ve rotayı biz çizebiliriz. Yapacağımız tek şey elimizdeki pergeli bırakıp etrafımıza daireler çizmekten ziyade ufuklara doğru uzanan yükseliş okları çizmeye başlamaktır. İnkardan kimseye fayda gelmediği ve gelinmeyeceği dünya tarihinde mevcut olmasına rağmen antidemokratik zihniyetlere karşı sonuna kadar demokrasi anlayışlılara selamlar!

Yakup ALMAÇ

Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Pablo Picasso, Guernica ve Barış

           Picasso, 20.yüzyılın yol göstericisi, bir dehası ve efsaneleşen  kişiliği olma niteliklerini sürdürüyor. Bu gün Picasso ile ilgili olarak birbirinden çok farklı şeyler söylenmekte, yazılmakta ve gezegenimizde tek bir Picasso yaşamasına karşın, pek çok Picasso’lar tanımlanmaktadır.

            Pablo Picasso hayatı boyunca en can alıcı biçimde savaşı lanetlemiş, barışı savunmuştur. Onun salt Guernica’sı değil, sonraki dönemlerde yaptığı diğer yapıtları, beyaz güvercinleri, bugün de tüm dünya barışseverlerinin çoğu kez canları pahasına savundukları en temel onur simgeleri olmuştur. Picasso tüm ömrü boyunca barbarlığa ve tutsaklığa karşı özgürlüğü ve demokrasiyi savunmuştur. Picasso, resimi ve ressamı yorumlayışında  “… bir sanatçının ne olduğunu  sanıyorsunuz.  Bir ressam gözlerinden; bir  müzisyen  kulaklarından; bir ozan kalbinin tellerindeki lirlerden; hatta bir boksör kaslarının gücünden başka bir şeyi olmayan bir budala mı? Tam tersi. Sanatkar, ister acı ister tatlı isterse sıkıntılı olsun, bu dünyada olan biten şeyleri her zaman bilen ve bunlarla kendisini biçimlendiren siyasal bir varlıktır. Benim bu davranışlarım, yaşamımın, çalışmalarımın mantıksal bir sonucudur. Resim sanatı hiçbir zaman yalnız basit bir haz ve eğlence sanatı değildir. Ben renkler ve desenler yoluyla –bu silahlarımla- dünyayı ve insanları daha iyi tanımak istiyorum. Resim, apartmanları süslemek için yapılmaz …” diyerek çağının sorunlarını solumuş ve bunları, çalışmalarında özgün ürünler olarak yeniden yansıtmıştır.

Guernica,İspanya  Bask  bölgesinin  bir  kentidir.Bir süre savaş bombardımanına  sahne olan  Guernica  için  din  adamı Alberto de  Onandia 26 Nisan 1937  tarihinde gördüklerini şöyle anlatmıştır. “Savaş uçakları  hiç  ara  vermeden  bir saatten  fazla  bir  zaman  boyunca Guernica’nin üzerinde uçtular ve her tarafı bombaladılar.Uçaklar, pilotlar, tek  tek evlere, insanlara, hayvanlara ve hareket eden her şeye saldırıyorlardı.” Guernica’da özellikle sivil insanların, kadınların, çocukların öldürülmeleri, tüm kentin bombalanması,dünya kamuoyunda büyük yankı uyandırmıştır.Picasso, Guernica kentinin bombalanmasını 28 Nisan 1937 tarihinde gazetelerden okumuş; 1 Mayıs’ta Paris’te yapılan gösterileri izlemiş ve aynı gün, İspanya Pavyonunun duvarı için yapacağı resmin ilk ön  çalışmalarına  başlamıştır. Fransız  sanat  eleştirmenlerinden Ozenfant bir izlenimini şöyle anlatmaktadır: “Bir kadın yanında kızıyla birlikte  geldi. Guernica  resminin  önünde durdular. Kadın yanındaki kızına,işte bu hepsinden korkunç. Sırtımda  bir örümceğin dolaştığını duyar gibi oluyorum. Ben burada ne yapmak istendiğini anlamıyorum. Ancak gerçekten çok ilginç… Bedenimin parçalandığını hissediyorum.” demiştir.

Picasso’nun ilk çalışmasında,Guernica bombardımanı  ile ilgili ne uçaklar ne saldırı ne savaşçıları ne acı, ölüm hatta ne de politik bir simge, iz ve mesaj görülür. Guernica ‘nın tual aşamasına başladıktan sonra da her bir figürü çeşitli  konumlarda  irdelenen, tartışılan 45’ten çok çalışma yapmıştır. Bu gün de güncelliğini koruyan bir konu hep anlatılır… 1938 yılında, Paris’te, bir Guernica resminin yanında duran Picasso’ya, Fransa’da görevli bir Nazı subayı, ”Bunu siz mi yaptınız” diye sorunca, Picasso, ”Hayır siz yaptınız.” diye cevap vermiştir.

Picasso,gerek Dünya Barış Konseyi toplantısına karşı İngiliz Hükümetinin aldığı tutumu cevaplandırmak gerekse Amerika Birleşik Devletlerinin Kore’de  başlattığı  saldırıyı  protesto  etmek  amacıyla 1951 yılı Ocak ayında,Goya’nın 3 Mayıs 1818 tarihli yapıtında esinlenerek yaptığı Kore soykırımı resmine başlamış ve bu çalışma 1951 yılı Mayıs ayında, Paris’te Salon De Mai’de sergilenmiştir. İkinci Dünya savaşından sonra ortaya çıkan nükleer yıkım tehlikesi için “bana salt sanatımla değil tüm varlığımla dövüşmek zorunda  olduğumu gösterdi” diyen  Picasso’nun hayatının ve çalışmalarının temelini barış savaşımı oluşturmuştur.

                       “…

                        Saçakta serçeler daha çılgındır 

                        Bulutlarda kartal,

                        Daha çalımlı.

                        Koparır göğsünden bir düğme daha,

                        Tezkere bekleyen biri.

                        İncesu deresi, merhaba.

                        Genç bayraklar vardır,

                        Barış düşünür,

                        Kuyularda işçi mavilikleri.

                        Ben hepsini düşünürüm,

                        Yirmi dört saat.

                        Ve seni düşünürüm

                        Karanlık, hırslı…” diye yazmış Picasso’nun barış destekçisi Ahmet Arif.

            Picasso, 1967 yılında,İspanya’dan gelen pek çok öğrenci, ressam,sanatkar aydınla yakın ilişkiler kurmuş, aynı yılın ilk yazından sonra Paris’teki evini ve atölyesini boşaltmış ve tümüyle Güney Fransa’ya yerleşmiştir. Ölümünden sonra,yüz milyonlarca  Franklık  bir  servet  bırakmasına  karşın, “Guernica” üzerine olan istemleri dışında, hiçbir vasiyeti olmamıştır. Geleceğin mutluluğu ve korkusuzca bir ölüm için, her zaman sağlam bir kişiliğin gerekli olduğuna inanmıştır.


          Berham MîRZO
          Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Çöl

Bir seyyid ayrılıp kervandan

Usulca sığınır bir oyuğa bedeni kan revan

Kelimeler çıkarır kırbasından ve dikenler

Bir seher yeli gülün ateşiyle yanar teni

Gülün yokluğunda kalbi taş meclisi

Düşleri kan rengi

Bir vahada bulur kendini

Bir vahiyle titrer bedeni

Ve estikçe seher yeli kelimeler dağılır çöle

Çölden güle kum taneleri

İlk vahiy oku , son kelime aşk

Ve bu ikilemden doğan gül

Bu dikenler ölüm…

Bir seyyid usulca ölür çölde

Kervanlar varırken menzile

Ve gül tamamlar rengini

Bir kelime eksikle.

Özgür ÖZGÜN

Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010

Aydınlık Karanlık

      Ne demişler?

      “Denize düşen yılana sarılır.”

      Duymuşsunuzdur.

      Bilirsiniz…

    Doğru demişler. Hele bu kopkoyu karanlık denizin hiçbir karaya kıyısı görünmüyorsa, olur ya gözlerin bir kıyı ararken baktığın her yer siyah bir ufuk çizgisiyle bitiyorsa, inandığın güvendiğin yaratıcı sana merhamet etmiyorsa, ruh ölümsüz olduğu için intihar etmen söz konusu değilse, azgın ihanet dalgalarıyla boğuşmaktan tükenmişsen insana nereden çıktığı belirsiz soğuk bakışlı, tiksindirici bu yaratığa yalvarmaktan başka çare kalmıyor.

    Şimdi bu karanlık soğuk mahzende uzun uzadıya sırtüstü uzanmış bir ölüyüm.(Aynı zamanda bir diri) Ne zamandan beri başucumda dikilen-her an saldırıya geçecekmiş gibi kuyruğunun üstünde dikelen-hiç güneş ışığı görmemiş; siyah, kırmızı gözlü, soğuk bakışlı bu yılanın bir tek gerçekleri görmemi sağlayan ve o bilmenin, tanık olmanın, bir şey yapamamanın lanetini bana yaşatan, sonrasını tahmin edemediğim bu bekleme yerini cehenneme çeviren gözlerime, vuracağı son darbeyi bekliyorum.Gördüklerim karşısında bu tiksindirici yaratığın,gözlerime vuracağı son darbe bana-verilecek mi bilmiyorum-vaat edilen bir cennet kadar güzeldi desem yerli yerinde olurdu sanırım.

   O akşam(dün akşam) ölmeseydim sabah işe gidecektim. Öldüm. Ağzımda bakırımsı bir tat vardı. Eşimin verdiği bir bardak suyu içemeden başım omzuma kaydı.Ağzımdaki suyla beraber ince bir salya çeneme doğru süzüldü.Gözlerimde yaşlar birikti.Bacaklarıma yüzlerce iğne saplanıyordu sanki.Önce ayaklarıma,dizlerime sonra bacaklarımın tümüne olan kontrolümü kaybettim.Bacaklarım hariç bütün vücudumu soğuk terler basmıştı.Bir ürperme,bir titreme her yerimi esir almıştı.İlk önce eşimin koşuşturmalarını, konuşmalarını görüyor,duyuyordum.Kısa bir süre sonra mırıltı şeklinde gelen sesini duymamaya başladım.Görüntüsünün ise siyaha dönüşmesinden gözlerimin karardığını anladım.Oğlum ve eşimin renkli görüntülerini bir kez daha gözlerimin önüne getirdiğim sırada içimin geçtiğini, bedenimin hafiflediğini hissettim.Oğlum ve eşimin görüntüleri gözlerimde dondu.Dilim çekildi,bedenim kaskatı kesildi bir an.Oturduğum sandalyeden gürültüyle(hayır gürültüsüz usulca)oğlum ve eşimle yere,bir boşluğa yuvarlandık.Eşim ve oğlumun görüntüleri tekrar gelip gözlerimde dondu.Bir kaç kez derin derin nefes almaya çalıştımsa da verdiğim son nefesi alamadım.Bu durumda bütün bildiğim, ölüm anı bütün anların en kısasıydı.Sonra…Öldüm.

   O akşam ölmeseydim sabah işe gidecektim. Yaklaşık on günden beri süren rahatsızlığım geçmiş sayılırdı. Kendimi iyi hissediyordum. Hastalık süresince hep işyerini düşünmüştüm. Her şey yolunda mıydı? Müdürüm Serdar Bey ne yapıyordu? Yokluğumdan faydalanıp ofisimde… Pek güvenilecek adam değildi ya…[Kadınları ayartma konusunda Serdar Bey’in üstüne adam tanımam. Gözlerine dikkatli bakılırsa bakışının, gülüşüne dikkat edilirse gülüşünün sahte olduğu hemen anlaşılır. Yanımda çok kalırsa canım sıkılır. Bankaya gönderirim. Banka yoğun olsun olmasın kısa bir sürede bütün işleri halleder, gelir.Nasıl eder bilmem.Sorsam hemen gişedeki kızlardan,müdireden veya gişeye en yakın sıra bekleyen bir bayandan söz edeceğini bilirim.Sormam.O gene de bir yandan yaptığı işleri anlatırken bir yandan da cümlelerinin arasına “Abi falan bankadaki Tülin yok mu”larını sokuşturur.Yanımda fazla tutmam.Firmalardan ürün almaya gönderirim.Aşağı kata indiğimde onu kozmetik stantlarının başındaki kızlarla konuşur bulurum.“ Sen daha burada mısın?”dediğimde telefonla hallettiğini söyler. Gitmesi gerektiğini üstelediğimde kızmaz, gider. Yukarı çıkıp bir bilemedin iki işimi bitirmeden aşağıdan kahkahası, sonra kendisi çıkar gelir.“Abi her şey tamam”derken“ filan satış temsilcisi Aysel var ya”larına kısacası genel hayatını anlatmaya devam eder. Baş edemem. Tutar bu kez de bütün toplantılara, tatillere gönderirim.Sonrası…Kadınların her şeyi çok iyi gördükleri,bildikleri halde bu sahte adama nasıl inandıklarını anlamam.Yoksa bir şeylerin görülebilmesi için birilerinin göstermesi mi gerekirdi.Yoksa kitaplarda geçen her şeyi bilen,gören aklı başındaki kızlar birer hayal ürünü müydü?Yoksa bu kadınlar körler miydi? Yoksa… Yoksa...]Ama neylersin ki başarı her şeyi yumuşatırmış. Canım sıkıldı. Serdar Bey’in ne zaman adı geçse canım sıkılırdı. Gün boyu eşimin gerekli-gereksiz ilgisinden ve alt komşumuzun baştan çıkarıcı görüntüsünden de iyice sıkılmıştım. Sabahın olmasını dört gözle bekliyordum ama sabah dediğimiz şey o kadar da kolay olmuyordu bazen. Sadece bir an -can sıkıntısından olsa gerek- ölümü düşünmüştüm. Aslında ölüm derken kendi ölümümden çok şirketin, eşimin, oğlumun durumunu gözden geçirmiştim. Serdar Bey bu konunun da içine damlayınca düşünmekten vazgeçtim. Saate baktım gecenin yarısını geçiyordu. Kalktım. Kafamdakileri dağıtmak için banyoya girdim. Gelip yatak odasında sere serpe uzanmış eşimin yanına sırtüstü uzandım. Düşünmemeliydim. Ne de olsa yaşıyordum. Öldüm.

     Sandalyeden bir boşluğa yuvarlandıktan sonra eşimin ve oğlumun gözlerimde donan renkli görüntüleri yayını gitmiş bir televizyon gibi karıncalandı. Donan görüntüler hareketlenmeye başladığı andan itibaren bütün yapılanları siyah beyaz olarak görmeye başladım. Eşim başımın altına yastığı yerleştirir yerleştirmez hızla odadan çıktı ağlayarak. Elleri titriyordu. Yüzüne kan yürüdüğünü koyulaşan yüzünden tahmin ediyordum. Aksilik olacak telefon ettiği hiçbir yerden yanıt yoktu. Ahizeyi hızla bırakmasıyla kapı şiddetle çarpıldı. Ve peşinde telâşe ayak sesleri… Oğlum olanlardan habersiz iki elini havaya kaldırmış boşlukla uğraşıyordu.Ya da geleceğini istiyordu.İstediğini elde edememekten üstündeki siyah tavşanlı battaniyesini(mavi olacaktı) tekmeliyor,başını iniltili seslerle öfkeli bir biçimde sağa-sola çeviriyordu.Kucağıma alıp göğsüme bastırmak için derin bir istek duydum.Doğrulmaya çalıştım doğrulamadım.Tüy gibi hafifleyen bedenime sanki bir karabasan çökmüştü.Eşim ve alt komşumuzun gürültüyle içeri girmesiyle tekrar doğrulmaktan vazgeçtim.İzlemeye koyuldum.Eşim hıçkırarak tekrar ahizeye sarılırken, Nergis fal taşı gibi açılmış gözleriyle bana bakıp tam bir daire şeklinde açılan ağzını eliyle kapattı.Aramaları sonuç veren eşim ıslak gözlerle içeri girdi.Eşimden cesaret alan Nergis bir ok gibi fırlayıp elleriyle yüzümü avuçladı ve şiddetle sarsmaya başladı.“Hayır hayır olamaz,inanmıyorum.”Eşimin de yanıma gelmesini beklerken o, beşikten oğlumu alarak göğsüne bastırdı.Nergis yanaklarını yüzüme dayamış içten,duygulu bir biçimde ağlıyordu.Saçlarının tümü yüzüme,boynuma yayılmıştı.[Nergisler yaklaşık iki yıldan beri alt katımızda oturuyorlardı.Eşi bir tur şirketinde şofördü.Ayda bir en fazla iki kez gelir bir gece kaldıktan sonra giderdi.Eşimle Nergis iyi anlaşıyorlardı. İkisi de yalnızlığı sevmediklerinden olacak gün boyu beraberlerdi. Yedikleri içtikleri ayrı gitmezdi. Sanırım iyi anlaşmalarına akran olmaları da bir etkendi.Çünkü apartmandakilerin hepsi onlardan yaşça büyüktü.İlk sıralar Nergis’in sık sık eve gelmesinden rahatsız olsam da,eşimin sık sık yinelediği“Biliyor musun? Nergis çok iyi bir insan”larına fazla dayanamadım.Yumuşadım.Gerçekten Nergis’in iyi bir insan olup olmadığını bilmiyordum ama gerçekten güzel bir bayandı.Kıvırcık siyah uzun saçları her bayanda bulunmayan cinstendi.Yürürken deli bir tay gibiydi ve kalçaları ahenkle titrerdi.Ayda bir en fazla iki gün hariç her akşam eve gelirken “Hoş geldin” diyen birinci,sabah giderken “Hayırlı işler” dileyen ikinci kişiydi.Bu iyi insanın zaman zaman rüyalarıma kaydığı da olmuyor değildi. Bana baktığında yatakta sevişir gibi bakıyordu.Kaç kez onu arzulasam da eşime ihanet etmek istemiyordum.Durum bu kadar açıkken eşimin sessiz kalışını aklım almıyordu.Bir kadının diğer bir kadının aklından geçenleri kestirememesi olacak şey değildi!Yoksa eşim çok mu saftı bilmiyorum.Yoksa saf rolü oynayıp bizi bir punduna mı getirmek istiyordu.Olur mu olurdu.Çünkü bir kadının  erkekler değil de kadınlar konusunda bu kadar saf olmasına da ne hayatta ne  de kitaplarda rastlamıştım.(bkz:dilsiz şeytan)Kıskançlık duygusu elinden alınmıştı sanki.Her ne kadar böyle olsa da eşimi gene de çok severdim.Mesela mavi gözlerine baktığımda uzun bir deniz seferine çıkmış gibi olurdum.Ya da mavi gözlerine bakınca aklıma sanki Tanrı herkese siyah göz dağıtırken elinde siyah kalmayıp da mevcut olan az sayıdaki mavilerden bir çift taktığı gelirdi sözgelimi.Ya  da ne bileyim işte kızdırmak için çevredeki veya televizyondaki bir kadına benzettiğimde “Ben senin bildiğin o kadınlardan değilim”derdi.“Ne yapalım elimizde fazla çeşidiniz var da biz mi bilmiyoruz” dediğimde ne demek istediğimi anlamaz saf bir çocuk gibi gözlerime bakar sonra yaptığı işle meşgul olurdu.]Yapabilir miydim bilmiyordum ama elimi Nergis’in saçlarının arasında gezdirip,başını göğsüme bastırıp-gerçek hayatta yapmak isteyip de yapamadığım bir eylemdi-“Tamam ağlama bak yaşıyorum,kötü bir şaka yaptım”demeyi çok istiyordum.Demek istemedim ya da diyemedim.Saçını yolan,dövünerek ağlayan eşim ve beni sımsıkı kucaklayan iyi insan Nergis’i seyrederken tanıdıklar birer-ikişer odaya doluşmaya başladılar.Nergis ellerini yüzümden çekti.Yanaklarım ıslanmıştı.Ne gariptir ki odaya girenlerin hiçbiri yanıma yaklaşmıyordu.Ölümün insanı bu kadar soyutlamasına şaşırmıştım doğrusu.Eğer üstümdeki karabasan dağılsaydı kalkıp yanlarına giderdim.Eşimin kucağından oğlumu alır,ellerimi Nergis’in saçlarında gezdirir sonra eşimi kucaklardım.Kalabalığa dönerek acı acı gülümser“benim başıma gelen er-geç sizin de başınıza gelecektir,korkmanıza gerek yoktur”derdim.Tabi bunların hiçbiri olmadı.Nergis kanlı gözlerle ağlamasına devam etti.Eşim “Ne olursunuz bir şeyler yapın”cümlesini dördüncü kez söyledi.Oğlum başını eşimin göğsüne dayadı.Ve ben olduğum yerde öylece kaldım.Meraklı gözler odadan koridora taşmaya başlayınca beyaz giyimli biri kalabalığı yararak yanıma yaklaştı.Gözlerinde herhangi bir korku yoktu.Bu cesaretli ikinci kişi muhtemelen benim gibilerini çok görmüştü.Kulaklarına takılı bir cihazla kalbimi dinledi.Parmak uçlarını boynuma,bileklerime bastırdı.Kalabalığa dönerek “geçmiş olsun”dedi.Geçmiş olsun demek ne demekti algılayamadım o an.Geldiği gibi tekrar kalabalığı yararak kapıya yöneldi.Bedenime bir serinlik geldiğini hissettim ve tekrar görüntüleri karıştırmaya başladım.

             Derken kendimi teneşirin üstünde çıplak sadece mahrem yerlerime örtülmüş bir bezle buldum. Başımda siyah cüppeli biri vardı.Bu,benden korkmayan üçüncü kişiydi.Yardımcıları tas tas ılık suyu bedenime dökerken o,anlamadığım bir dilde bir şeyler anlatıyordu.(bana mı,yardımcılarına mı,Tanrıya mı)Elindeki bir topak bezle mahrem-namahrem yerlerimi ıslattıktan sonra beyaz bir örtüye sarıldım.Bedenimin namazı kılındıktan sonra sağımda,solumda ,arkamda bulunan yüzlerce adamla yola koyulduk.Nedense öldüğüme inanmıyordum.Bu kötü rüya birazdan bitecekti ve ben kalkacaktım sanki.Oğlum kayınvalidemin kucağındaydı.Üşümesin diye bir battaniyeye sarmışlardı onu.Eşim yüksek sesle ağlıyordu.Nergis eşimden bitkin olmasına karşın onu,teselli etmeye çalışıyordu.Serdar Bey yanılmıyordumsa üzüntülü değildi.Sadece üzüntülü bir tavır takınmıştı.Şirketin diğer elemanları Serdar Bey’e göre daha içtendiler.Bu hava mezarlığa kadar aynı ritimde sürdü.Önce yere bırakıldım,sonra çukurun içine yan yatırıldım.Üstüme toprak gelmesin diye siyah yassı taşlarla tavanımsı bir yapı  oluşturdular.Üstüme atılan her kürek toprak beni biraz daha ağırlaştırıyor,yaşayanlardan biraz daha ayırıyordu.Sıkılmıştım.İnsanlardan ayrı bu karanlıkta yalnız kalmak düşüncesi beni çıldırtıyordu.Muhtemelen benden öncekilerinde yaşadığı gibi bu rüyanın bir an önce bitmesini istiyordum.Mırıltı şeklinde çıkan tok bir “helal olsun” sesinden sonra yüzlerce insan çömeldikleri yerden kalktı. Ellerini yüzlerine sürüp dağılmaya başladılar. Gitmek istemeyen eşimin de koluna girerek beni yalnız bıraktılar. Benden öncekilerin düştüğü yanılgıya bende düştüm. Kalkmak için hareketlendiğimde alnıma soğuk sert bir cisim çarptı ve olduğum yere düştüm. Bir,iki,üç…Hep aynı. O zaman gerçek anlamda “Eyyvahh” dedim. Öldüm.

             Herkes dağıldıktan sonra etraf bir sessizliğe bir bakıma da bir çok sesliliğe büründü. Çünkü her an nereden çıktığı belli olmayan biri dağ sandığım yüksek karanlıklara, düzlüklere doğru bağırarak gidiyordu.Ve her an eli sopalı birileri, birilerini döverek kovalıyorlardı.Uzaklardan kadınlı,erkekli feryatlar geliyordu kulağıma.Gözlerimin önünden bazen tül gibi karaltılar geçiyordu.Ürkmüştüm.Zaten her an elleri zincirli birilerinin,beyaz giyimli birilerini evire çevire dövmeleri işten bile değildi.Bir korku her tarafıma yayıldı.Beklemekten başka çarem yoktu.Derken ayaklarımın ucunda bir kıpırdama oldu.Peydahlanan siyah bir adam hızla uzaklaştı.Bir gürültüyle yerimden sıçradım.Başım gene o sert cisme çarptı.Karanlığın en koyu yerlerinden kesilmiş,biçilmiş iki siyah uzun adam bana doğru gelmeye başladı.Saçları uzunluğundan ötürü yerlere değiyordu.Dişleriyle toprağı eşeliyorlardı.Gözleri yanan bir ateş topuydu sanki ve bir o kadar da parlaktı ki yüzleri seçilmiyordu.Gözlerim kamaştı.Ellerinde sopalar,zincirler,mızrağa benzeyen demirler vardı.Müthiş bir korku her yerimi esir aldı ve zangır zangır titremeye başladım.Korkudan yüzlerine bakamıyordum.Ellerindeki zincirleri gürültüyle yere attılar.Sorgulayacaklardı.O an bildiğim bütün duaları içimden okudum.Anlamadığım bir dilde konuştular.Ne sorsalardı “bilmiyorum”deyip kısa kesecektim korkudan.Biri attıkları zincirleri yerden alırken, diğeri içimden geçenleri okumuş gibi tahmin bile edemeyeceğim  bir gürültüyle “Bilemeyesin”dedi.Ardından “Bak,gör”diye gürlerken diğeri zinciri sert bir savuruşla bir pencere açtı karanlıktan dünyaya.“Sorgun daha sonra”dedikten sonra buhar oldular sanki.Etrafta az-çok olan biteni gördükten sonra gözlerimi cennet!penceresinden ayırmıyordum.Nerden bilebilirdim ki cennet sandığım o pencereden cehennemi yaşayacağımı.O arada sırtıma sürekli sert bir cisim batıyordu.Benden önce buraya gömülmüş başka birinin kemikleri olduğunu düşünmüştüm.Böyle bir durumla baş başayken nasıl geçerse geçsin yaşam özleniyordu.

            Pencere açıldığında cenaze alayı evime ulaşmıştı. Eşimin gözyaşları kurumuştu, ağlayamıyordu. Etrafı ölü-diri gözlerle izliyor, öldüğüme bir inanıyor bir inanmıyordu sanki.Kayınvalidemin ağladığına bir yorum getiremiyordum.(Bana mı,kızına mı,oğluma mı)Nergis eşimin yanından ayrılmıyor,onu teselli ediyor bir bakıma kendisi de teselli oluyordu.Siyah cüppeli adam gidilecek son yerin yerim olduğuna dikkat çekiyordu.Serdar Bey’in kafası karışık,yüzü kırışık…Kısacası evde matem havası yoğundu.Günler,hatta saatler,hatta dakikalar geçerken kalabalık beni bırakıp gittiği gibi ev halkını da terk etmeye başladı.

            Serdar Bey’in her gün evde olması beni tedirgin ediyordu. Korkmaya başlamıştım. Zaman hızla geçerken evdekiler de günden güne ölümüme alışıyorlardı.Sanki eşim artık ölü-diri gözlerle çevresini incelemiyordu.Sanki unutmayı hızlandırmak için sürekli oğlumla ilgileniyordu. Sanki eşim hiç o kadar da saf değildi. Evet sonra ki günlerde yavaş yavaş  şirkete de gitmeye başladı. Oğluma kayınvalidem bakıyordu.Akşam yemeklerini bazen Serdar Bey ’le dışarıda yiyorlardı. Müdire hanım ve müdürü gün geçtikçe birbirlerine daha çok ısınıyordu. Günün birinde Serdar Bey ’in bir yemek esnasında elini eşimin boynuna atması çılgınca bir nara atmama sebep oldu. Dağ sandığım karanlıklardan gelen siyah adamlar  bir süre etrafımda toplandıktan sonra yankılı kahkahalar atarak yanımdan ayrıldılar. Başımda dikilen bu bekçi siyah yılana, gözlerime bir darbe vurması için köpek gibi yalvardım. Ama nafile… “Bak,gör”… Evet Serdar Bey’le Melek Hanım (artık rahatlıkla eşim söylemeyebilirim) iyi birer sevgili olmuşlardı. Bundan sonra yaşanacakları da görecek olmam beni deli ediyordu. Ve en kötüsü ne biliyor musunuz? Gözlerimi kaçırdığım her yerde bir cennet penceresi vardı. Yani kurtuluş şansı sıfırdı. Bir tek yaratıcı kurtarabilirdi ama o da kar yağarken gök gürlemesi gibi bir şeydi.

            Melek Hanım sırılsıklam aşık olduktan sonra oğluma ilgisi iyice azaldı. Hatta yok oldu. Nergis’le daha seyrek görüşmeye başladı. Sadece şirket ve yeni sevgilisiyle ilgileniyordu. Aşk gözlerini kör etmişti. Bir zamanlar bana söylenilen aşk sözleri şimdi elden düşme olarak bir başkasına söyleniyordu. Benden önce ölüm dileyen –ki ölümümü görmek onun için acıydı- şimdi benden önce ölmediğine şükrediyordu. Bu arada anladığım tek şey insanlar birbirlerini tanımadan ölüp gidiyorlardı. En çok oğluma üzülüyordum. İlgisiz büyümek hayattaki en kötü şeydi. Kendimden bilirim. Sokaklarda büyüdüm. Ayakkabı boyacılığından yöneticiliğe bir çok iş yaptım. En sonunda kendi şirketimi kurdum. Her şey tamamdı derken ansızın ölüme yenilmek kötüydü. Bir bakıma da oğluma iyi bir gelecek adına didiniyordum. Yoksa…

            En mahrem sırlarımızı paylaştığımız yatak odasına Serdar Bey ve Melek Hanım girince bütün gücümü toplayıp çektiğim işkenceyi kayıtsız seyreden yılanın boğazına sarılmak için var gücümle sıçradım. Elim gene o sert cisme çarpıp gözlerim açıldı. Bildiğim tek şey öldüğümdü. Yaşıyor olmamı algılamam kolay olmadı. Karyolanın altında olduğumu karyolanın yatay, dikey demirlerinden anladım. Vücudum dışarıdaydı. Başucumda çarşafın sarkan siyah ipini sımsıkı yakalamıştım. İstemeyerek bıraktım. Ve sırtıma Eşim Melek’in yeni aldığı sivri, topuklu ayakkabıları batıyordu.Tepinmekten sırılsıklam olmuştum.Ruhum bedenime geri gelmişti.Veya İsrafil sura üflemişti.Sürünerek karyolanın altından çıktım.Oğlum beşiğinde fısıldayarak uyuyordu.Eşim Melek’se çift kişilik yatağı tek başına işgal etmiş,sere serpe uyuyordu.Önce boğazına sarılıp uyandırmak istedimse de vazgeçtim.Uyandırıp ne diyecektim ki…Işığı yakıp pencereye yürürken sabah ezanı okunmaya başladı.Okuyanın duru bir sesi vardı.O karmakarışık duyguların içinde bile insana huzur veriyordu.Perdeyi araladım.Bomboş cadde…Sabahın bu erken saatinde dünya daha bir ıssız yaşam daha bir ümitsizleşiyordu.Gerçekten de hayat bomboştu.Balık ölüsü gözlerimi pencereden çektim.Eşim Melek’e şöyle bir bakış atıp lavaboya yürüdüm.Ayağıma taktığım terlikler ıslak fayansta kayınca başımı aynaya çarptım.Aynanın önündeki diş fırçası,diş macunu,tıraş takımı,manikür pedikür seti şıngırtıyla yere yuvarlandı.Akşamdan beri biriken sessizlik dağıldı.Oğlumun ağlama sesini duydum, peşinden Eşim Melek’in… Başımı karyolanın demirlerine çarpmaktan yaralanmış alnımda kuruyan siyah kanları yıkadım. Lavaboya koşan Eşim Melek “iyi misin?”derken ben en uzun rüyanın birkaç saniye olduğunu savunan bilime lanet ediyordum. Bir ömür… Birkaç saniye… Başımı kaldırıp Eşim Melek’e bakarken, o gülerek kucağında oğlumu uyutuyordu, gülümsemesi suratına yayılıp kaldı. Yüzümü kuruladıktan sonra giyinmek için odaya girdim.Pert olmuş bir durumdaydım.Eşim Melek’in sorularını yanıtsız bıraktım.Beyaz gömleğimi giyip,turuncu kravatımı taktım.Üstüne kırçıllı takımımı çektim.Bana ve çevremdekilere güven veriyordu!Çantamı aldım.“Bir rüyadır gördüm işte” diyemiyordum.Bilinçaltım sürekli çalışıyordu.Kapıya yöneldim.Her zaman olduğu gibi Eşim Melek kocasını uğurlamak için kapıda hazır bekliyordu.İhanet sarısı saçlarını toplamıştı!Yüzüne bakmadan kapıdan çıktım.Her zaman öptüğüm ağzının kıyısı boş kalmıştı.Ayakkabılarımı giyip merdivenlere dayadığım çantamı alırken-ki her zaman elinde tutardı-boynuma sarılıp ağladı.Sesi camdandı.“Akşama üstünü değiştirdikten sonra annemlere gelirsin”davetini her anlama gelebilecek bir gülümsemeyle karşıladım.Kızgınlıkla acımak arası bir duygu çöreklendi içimde.Merdivenleri inmeye başladım.Her zaman olduğu gibi –ayda bir en fazla iki gün hariç-Nergislerin kapısının önüne geldiğimde yumuşak bir tıkırtıyla kapı açıldı.Nergis kırmızı geceliği ve dağınık kıvırcık saçlarıyla “hayırlı işler”dilerken durdum.Ona ilk kez içten gülümsedim.Alışık olmadığı bu duruma şaşırmıştı.“Akşama görüşelim”dediğimde nefesi hızlandı.Burun delikleri genişledi.Saçlarını arkaya savurdu.Ayrık dolgun dudakları sanki istem dışı bitişip tekrar aralandı.Başını sallayarak akşama yeşil ışık yaktı.Nergis iyi bir insandı!Akşama sinyali verdikten sonra hepsağahepsağa dönerek Allah’ın cezası merdivenlerin labirentinden kurtulup dışarı çıktım.Hafif bir yelin eli, yüzümde dolanıp,saçlarımı taradı.Yürürken sırtımı sıvazlamaya başladı.Bütün bunları gördükten sonra denize atılan bir taşın merkezine inmiştim.Şimdi sıra dalga dalga yayılmaktaydı.Arabayı çalıştırıp gaz pedalına yüklendim.

            Dün akşam ölmemiştim. Sabahtı. İşe gidiyordum. Planlarıma ilk olarak-muhtemelen birazdan bütün şirket çalışanları adına geçmiş olsun dileklerini iletmek için, elinde bir demet çiçekle odama girecek olan-Serdar Bey’i işten kovmamla başlayacaktım.


          M. UÇAN
          Sınır Dergisi / Sayı 6 / Kasım Aralık 2010